- Litið við í Samgöngusafninu í Stóragerði í Skagafirði
Um þessar mundir getum við haldið upp á um 120 ára sögu bílsins á Íslandi, og sem betur fer er aðeins farið að gefa því meiri gaum að varðveita sögu bílsins, og á síðustu áratugum hafa sprottið upp staðir þar sem samgöngusögu landsins er haldið á lofti með sjónrænum hætti.
Einn af þessum stöðum er Samgöngusafnið í Stóragerði í Skagafirði, sannkölluð perla sem því miður fer fram hjá ýmsum sem eru á ferðinni á milli landshluta.
En það er sjálfsagt að hvetja alla sem hafa áhuga á “bíla og samgöngusögu Íslands” að renna þarna við og skoða þetta stórmerka safn.
Og það er alls ekki svo mikið úr leið að líta þarna við því þegar komið er í Skagafjörðinn og haldið áfram norður frá Varmahlíð þá er beygt til vinstri þar sem haldið er út á Hofsós og Siglufjörð, og eftir nokkra kílómetra birtist Stóragerði á hægri hönd og það fór ekki á milli mála að við vorum að nálgast „samgöngusafn“ því á gatamótunum mátti sjá gamlan brunabíl, jeppa með merki safnsins og síðast en ekki lögreglubíl sem stóð þarna.
Augljóst var að sumir sem óku þarna hjá garði reiknuðu með því að hér gæti verið „alvöru“ löggubíll sem væri í hraðamælingum því það mátti sjá bremsuljósin kvikna um leið og bílarnir nálguðust staðinn.
Aðeins um safnið
Á heimasíðu Samgöngusafnsins má lesa eftirfarandi fróðleik um þetta merka safn:
Samgöngusafnið í Stóragerði var opnað formlega þann 26. júní 2004 af Ársæli Guðmundssyni þáverandi sveitastjóra Skagafjarðar. Safnið var þá 600 fm salur með lítilli gestamóttöku.
Á nokkrum árum var umfangið á safninu orðið það mikið að stækka þurfti salinn um 800 fm ásamt gestamóttökunni, byrjað var á því haustið 2010 og var full klárað fyrir sumarið 2013. Í dag eru um 100 tæki til sýnis í salnum og má þar nefna bíla, rútu, mótorhjól, sleða, búvélar, flugtæki og ekki má gleyma öllu því smádóti sem tengist samgöngusögu Íslendinga.
Fyrir utan safnið og í kringum það má svo áætla að séu í kringum 150-200 bílar og tæki í misgóðu ásigkomulagi sem flestum gestum okkar þykir ótrúlega gaman að skoða.
Verkstæði safnsins stendur sunnan við safnið og er öll uppgerð á bílum og tækjum unnin þar í dag.
Aðstaðan til að taka á móti stærri hópum jókst til muna þegar aðstöðuhúsið stækkaði og tekur salurinn allt að 70 manns í sæti. Þá er hægt að fá hann leigðan út fyrir alls konar tilefni.
Stofnendur safnsins voru Gunnar Kr. Þórðarson og Sólveig Jónasdóttir. Gunnar var menntaður bifvélavirkjameistari og Sólveig grunnskólakennari. Gunnar var með brennandi áhuga á samgönguminjum og frá unga aldri safnaði hann sjálfur stórum hluta sýningargripanna.
Gunnar gerði upp bæði bíla og vélar og er hægt að sjá afraksturinn á safninu en til að varðveislan væri sem best þurfti að byggja skemmu og var því lítið annað í stöðunni en að opna þetta glæsilega safn fyrir gesti og gangandi.
Í febrúar 2019 lést Gunnar eftir harða baráttu við MND sjúkdóminn en afkomendur hans hafa nú tekið við rekstrinum ásamt Sólveigu.
Með elju, hugsjón og framtíðarsýn hefur safnið tekið miklum breytingum ásamt því að margir nýir áhugaverðir safngripir hafa bæst við frá árunum 1980-2000 því synir Gunnars, Jónas og Brynjar, hafa mikinn áhuga á bílum og tækjum frá þessu tímabili.
Það er svo gaman að segja frá því að eftir að safnið opnaði hafa nokkrir gestanna gefið safninu bíla og vélar í þannig ástandi að lítið eða ekkert hefur þurft að eiga við þá og er það ómetanlegt fyrir safnið.
Bílar og tæki frá löngu árabili
Þegar gengið er um safnið kennir margra grasa og jafnt inni sem úti má sjá bíla frá ýmsum tíma og í ýmsu ásigkomulagi og látum nú myndirnar tala:
Hér má sjá tvo jeppa sem settu mikinn svip á „jeppasögu“ Íslendinga, annars vegar hinn eina og sanna „rússajeppa“ og síðan andstæðu hans, sporlega Ford Bronco sem opnaði augu margra fyrir vi að það var hægt að sameina kosti jeppa og fólksbíls í einum og sama bílnum.
Willys-jeppinn þróaðist frá gamla góða herjeppanum og þegar hér var komið sögu árið 1962 var farið að smíða dagóð hús á jeppana hér á landi eins og þessi smíð frá verkstæði Egils Vilhjálmssona er gott dæmi um.
Á árunum eftir 1950 voru bílar „skömmtunarvara“ á Íslandi, en þá gátu sumir samt eignast nýja bíla en dæmi um það voru sjómenn sem gátu keypt sér bíla út á „sjómannagjaldeyri“ og á þeim árum var stundum hægt að sjá fallegar „drossíur“ á þilfari togaranna þegar þeir komu úr söluferð til Þýskalands – svipaða þessum Opel Kapitan árgerð 1954.
En það komu líka einn og einn glæsivagn á göturnar á þessum árum eins og þessi hér að ofan.
En það eru ekki bara bílar á safninu að Stóragerði, því hér úti í horni mátti sjá fyrstu jarðýtuna, sem kom í Skagafjörð, „Hólaýtuna“ sem notuð var meðal annars á Hólum í Hjaltadal.
Það er sama hvert er litið í safninu í Stóragerði, alls staðar má sjá ýmislegt sem tengist bílum og umferð, og að lokinni hringferð um safnið er upplagt að setjast niður og njóta veitinga, þar á meðal „traktorsvöfflu með þeyttum rjóma, sem við mælum sérstaklega með.
Já það fer ekki á milli mála – þetta er „traktorsvaffla“!!
Umræður um þessa grein