Hvað er „sportjeppi“? Við höfum svarið … eða þannig

• En umræðurnar halda áfram…..

Ein umdeildasta umræða í bílaheiminum er um skilgreininguna á SUV („Sport Utility Vehicle”) sem við hér á landi höfum leyft okkur að kalla „sportjeppa“. Við rákumst á grein á bílavef Sunday Times Driving á Bretlandi þar sem þau voru að reyna að koma þessu á hreint í eitt skipti fyrir öll.

Áður en lengra er haldið er rétt að undirstrika að þetta eru pælingar blaðamanns á Bretlandi og eru sumpart byggðar á öðrum grunni en við hér á landi erum vön en Bílablogg ákvað að birta þetta meira til gamans,

Þó hugtakið „SUV eða Sport Utility Vehicle“ hafi einu sinni verið skilgreint sem farþegabíll byggður á grófum og tilbúnum undirvagni pallbíls og með byggingu á grind, myndu fáir þessa dagana vera ósammála því að skilgreina “unibody” Jeep Cherokee eða Kia Sorento, til dæmis, sem sportjeppa (SUV).

Jeep Grand Cherokee

Hins vegar hefur hugtakinu verið ýtt að mörkum þess með útbreiðslu þess sem við köllum „crossover“. Hugtakið vísar venjulega til farartækja sem byggjast á grunni hlaðbaks eða fólksbíls en með aukinni aksturshæð, sem gefur þeim jeppalíka stöðu. Sem dæmi má nefna Nissan Juke, Skoda Kamiq, Citroën C3 Aircross, Ford Puma og Audi Q3. Þeir liggja á milli tveggja hluta, í raun, þess vegna hugtakið „crossover“.

En þrátt fyrir að hafa flóknari grunn en hefðbundinn jepplingur, nota framleiðendur og bílapressan hugtökin oft til skiptis. Crossover-bílar líta út eins og minnkuð útgáfa sportjeppa, þegar allt kemur til alls.

Kynning á farartækjum eins og Audi allroad og Mercedes All-Terrain módelunum – stationbílar með hækkaðri aksturshæð – grugga vatnið enn frekar. Þessir gætu líka talist crossovers – blanda af tveimur gerðum farartækja.

Það eru samt nokkur farartæki sem í raun er ekki hægt að kalla crossover, þar sem þau eru smíðuð með „stiga undirvagn“ aðferðinni á grind og miða mjög mikið að annað hvort erfiðum torfærum eða þungum drætti. Suzuki Jimny, Toyota Land Cruiser og SsangYong Rexton eru meðal þeirra bíla sem falla í þann flokk. Þó að þetta séu, jafnvel samkvæmt gamaldags skilgreiningu, mjög mikið torfærubílar eða 4×4, eru þeir líka oft kallaðir jeppar.

Hver er opinber flokkun sportjeppa (SUV)?

Opinberar flokkanir veita litla innsýn, þar sem allt sem hægt er að fjarflokka sem sportjeppa eða crossover í Evrópu fellur í J-hlutann sem nær yfir marga bíla, allt frá Nissan Juke til mun stærri og torfæruhæfari Range Rover.

Eins og þessi dæmi sýna skýrt geta þessir J-flokks bílar verið litlir eða fólksbílar eða hlaðbakar og því vísa flestir í greininni nú til sportjeppa í B-hlutanum (smábílar) eða C-hlutanum (meðalstórir bílar).

Nissan Qashqai crossover sportjeppi

Sem dæmi um jeppa í B-flokki má nefna Peugeot 2008 (byggt á 208 fólksbílnum) en stærri C-hlutinn telur vinsælar gerðir eins og Nissan Qashqai og Volkswagen Tiguan í sínum röðum.

Ný tegund rafbíla eins og Hyundai Ioniq 5 og Kia EV6 eru með örlítið hækkaða aksturshæð vegna rafgeyma undir gólfum þeirra og hafa einnig verið nefndir sportjeppar eða crossovers, til aðgreiningar frá venjulegum hlaðbak.

Hyundai Ioniq 5

Renault Megane E-Tech Electric, þrátt fyrir stöðu hans og útlit, er aðeins um 6 cm hærri en Megane hlaðbakurinn sem hann leysti líka af hólmi.

Renault Megane E-Tech Electric

Með öðrum orðum, hugtökin „sportjeppi“ og „crossover“ eru bæði ótrúlega þokukennd. Kannski að skoða sögu tegundarinnar gæti gefið smá skýrleika.

Uppruni sportjeppans (SUV)

Með því að taka jeppa sem ökutæki sem byggir á vörubíl eða torfæruundirvagni, gæti hugtakið jafnt átt við fjölda stríðsbíla eins og japanska Kurogane Type 95 og Volkswagen „Kommandeurswagen“ (liðsforingjabíllinn), sem notaði yfirbyggingu Bjöllu á „Kubelwagen“ undirvagn.

VW Bjalla 4×4 (Volkswagen Kommandeurswagen)

Þrátt fyrir að þessi farartæki hafi verið gagnleg á stríðstímum, gerði kostnaður við fjórhjóladrifið þá óhagkvæma fyrir borgaralega notkun.

Hver var fyrsti sportjeppinn eða SUV?

Sem sagt, jafnvel fyrir stríðið voru nokkrir framleiðendur eins og Chevrolet að smíða yfirbyggingar stationbíla á undirvagni vörubíla, þó án fjórhjóladrifs. Sem slíkur, með að minnsta kosti einum mælikvarða, hefur sterkur stálklæddur, 1935 Chevy Suburban á stigagrind mögulega tilkall til að vera fyrsti sportjeppinn (SUV).

1935 Chevrolet Suburban Carryall

Reglulega talinn sá fyrsti er 1949 Willys Jeep Station Wagon, byggður á stríðstíma jeppa undirvagni með yfirbyggingu og valfrjálsu fjórhjóladrifi.

Willys Jeep Station Wagon

Þó að nokkrir bílaframleiðendur eins og Chevrolet, Dodge og International Harvester hafi framleitt afbrigði af því þema, voru allir með smá landbúnaðartilfinningu og það var ekki fyrr en á Jeep Wagoneer um miðjan sjöunda áratuginn (hér fyrir neðan) sem sportjeppinn tók sér meira útlit á við aðra bíla.

Jeppi Wagoneer

Hver var fyrsti crossoverinn?

Einn evrópskur brautryðjandi var Matra Rancho 1977 sem, þó að hann væri með útlit innblásið af Range Rover, var byggður á framhjóladrifnum Simca 1100 smábíl og hafði allt útlit eins og öflugur torfærubíll, en með litla getu.

Matra Rancho

Byggt á núverandi skilgreiningum á crossover sem venjulega krefst ekki mikillar torfærugetu, er Rancho sterkur keppinautur fyrir þann fyrsta af tegundinni. Flestir nútíma crossoverar líta út fyrir að vera í þessa veru en eru ekki með fjórhjóladrifi og eru sjaldan notaði í torfærum utan vega. Sem slíkur er Rancho hinn sanni andlegi forveri.

Aftur á móti leit Lada Niva (sem við hér á landi þekkjum betur sem Lada Sport), sem kom á markað á sama ári og Rancho, út eins og örlítið lyftur hlaðbakur, en kom með fjórhjóladrifi og ekta torfærugetu. Rancho var ónýtur í torfærum en leit út eins og 4×4; Lada Niva var frábær utanvega en leit út eins og lítill hlaðbakur. Hann er enn vinsæll í dag, þar á meðal hjá Rússlandsforseta.

Vladimír Pútín Rússlandsforseti með Lada Niva 4×4.

1979 AMC Eagle var með yfirbyggingu stationbíls en með aukinni aksturshæð og fjórhjóladrifi sem gerir hann að forvera bíla eins og Audi allroad gerðanna.

1980 AMC Eagle

1984 Jeep Cherokee XJ tók upp aukna aksturshæð og torfæruhæfni farartækja eins og Wagoneer og notaði unibody smíði, sem gerði þá léttari, minni og hagkvæmari. Sem slíkur var XJ vinsæl gerð sem má segja að hafi hafið ástarsamband nútímans við jeppann.

1984-2001 Jeep Cherokee XJ

Svo hvað skilgreinir sportjeppa (SUV)?

Enn og aftur, það er ekki auðvelt að segja það þar sem allt frá sannkölluðum torfærubílum til farartækja með torfærustíl til örlítið kantaðri hlaðbaka sem hafa verið hannaðir í „jeppaútliti“. Við skulum samt reyna segja þeir hjá Sunday Times.

Yfirbygging-á-grind torfærubíla og 4×4-jeppar geta kallast jeppar, eins og grindarlausir bílar (unibody) með fjórhjóladrifsgetu og aukna aksturshæð. Allt sem er byggt á sama palli og fólksbíll eða hlaðbakur, þrátt fyrir utanvegagetu hans, ætti réttilega að kallast crossover.

Sem sagt, hugtökin eru og verða notuð til skiptis, rétt eða ekki.

Range Rover orðinn 50 ára

Sportjeppar (SUV) og crossovers eru yfirleitt þyngri, minna loftaflfræðilegir og þar af leiðandi minna eldsneytissparandi en fólksbílar og hlaðbakar og sæta mikilli gagnrýni fyrir vikið.

Þegar jeppar eru gagnrýndir er hins vegar rétt að taka fram að hugtakið nær oft yfir venjulega bíla með fáeinum stífari stíleinkennum og þó að Jeppa-hlutinn sé mjög breiður, gera framfarir í tækni og verkfræði það að verkum að sportjeppar og crossoverar geta náð eldsneytissparnaði á pari við jafngildi fólksbíla og hlaðbaks, og standa sig betur en eldri bílar hvað varðarskilvirkni.

Svo mörg voru þessi orð David Mullen blaðamanns hjá The Sunday Times Driving, en við hér á Bílabloggi höfum reynt að halda því til haga að „jeppi“ er byggður á grind með háu og lágu drifi – annað eru „sportjeppar“

(byggt á grein á vef The Sunday Times Driving á Bretlandi)