Hvað er hægt að lesa úr merkingunum á hjólbarðanum?

Hvað er hægt að lesa úr merkingunum á hjólbarðanum?

Hjólbarðar eru eitt veigamesta öryggistæki bíla, því öryggi okkar í umferðinni byggist að miklum hluta á því hvernig hjólbörðum bíllinn er búinn; hvort þeir séu af réttri gerð og stærð, og snertiflötur þeirra við yfirborð vegarins sé í lagi.

Á hliðum hjólbarða má lesa ýmsar upplýsingar um hjólbarðann, og hér á eftir verður gerð tilraun til að útskýra þessar merkingar nánar. Eftirfarandi texti er byggður að hluta á vefsíðu hjólbarðaframleiðandans Continental auk minnispunkta skrifara eftir heimsóknir til hjólbarðaframleiðenda, þar á meðal GoodYear.

Í lok greinarinnar eru frekari upplýsingar um merkingar Evrópusambandins sem fengnar eru af vefsíðu Félags Íslenskra bifreiðaeigenda – FÍB.

Gagnlegar upplýsingar

Það er ýmsar gagnlegar upplýsingar að finna á hliðarvegg hjólbarða. Við fyrstu sýn geta merkingarnar virst flóknar, en merkingarnar veita allar nauðsynlegar upplýsingar sem þú hefur áhuga á. Merkingin felur í sér nafn á viðkomandi hjólbarða, en einnig röð af tölum og bókstöfum sem lýsa álagstölu, hraðamati, stærð, smíði og margt fleira.

Hér á eftir verður útskýrt hvers vegna dekkjamerkingar eru til, hvernig eigi að lesa þær rétt og hvað þær segja um dekkið.

Hvar getur þú fundið allar mikilvægar upplýsingar um hjólbarða bílsins?

Jafnvel þótt ekki séu allar mögulegar merkingar skráðar á hjólbarðann, finnur þú allar viðeigandi stærðir og viðmið á hliðarvegg hjólbarðans til að ákvarða hvort hjólbarðinn henti viðkomandi ökutæki.

Hvers vegna er mikilvægt að skilja merkingarnar? Vegna þess að hægt er að greina bílahjólbarða eftir ýmsum eiginleikum og forsendum og merkingin gefur einnig til kynna hvort hjólbarðinn henti tilteknu ökutæki eða ekki. En hvað þýða upplýsingarnar á hliðarvegg bíldekkja í raun og veru?

Stærð, breidd og þvermál dekkja

Til að komast að því hvaða dekkjastærð hentar bílnum þínum skaltu skoða merkið á hliðarvegg hjólbarðans.

Til dæmis gæti dekkið verið merkt með tilnefningunni 205/55R16. Þessi merking táknar nafngildi hjólbarðans 205 mm, nafngildið er 55% (hlutfall hæðar og breiddar). Stærðarhlutfallið er gefið upp í prósentum.

Það er hlutfallið milli hæðar hliðarveggsins og breiddar hjólbarðans. Það er reiknað út með því að deila hæð hjólbarðans með breidd hjólbarðans. Ef hjólbarði hefur stærðarhlutfallið 55 þýðir þetta að hæð hjólbarðans er 55 prósent af breidd hans.

Þvermál á felgu er ákvarðað skálínu frá brún að brún, mælingin er venjulega gefin í tommum – í þessu tilfelli er hún 16 tommur.

Hjólbarðamerkingin R, sem kemur á undan stærðarmerkingunni, þýðir að þetta dekk er radialdekk. Önnur dæmi eru „B“ fyrir „bias“ eða skálínuhönnun eða „D“ fyrir „diagonal“, sem er nánast ekki lengur að finna í hjólbörðum á fólksbílum.

Radial hjólbarðar eru algengustu hjólbarðarnir á vegunum í dag. Þeir eru kallaðir „radial“ vegna þess að innri strengir hjólbarðans eru þverofnir, frá einni átt yfir í aðra, hornrétt á snúningsátt hjólbarðans.

Skáhjólbarðar hafa komið í stað gegheilla hjólbarða og eru harðari í heildina vegna skálaga borða í hjólbörðunum.

Borðarnir í belg hjólbarðans eru settir hornrétt á akstursstefnu og samanstanda af nokkrum lögum úr dúk úr næloni og stáli, sem gleypa titring og ójafnvægi sérstaklega vel.

Það er bannað með lögum að nota radialhjólbarða og aðrar gerðir hjólbarða samtímis.

Lesið úr merkingum hjólbarða

Við erum aðeins búin að skoða merkingar á hjólbörðum, en markmið okkar er að tryggja að þú getir lesið merkingarnar á hliðarvegg hjólbarðans hvenær sem er. Við munum hér á eftir fara yfir hvað tölurnar og bókstafirnir standa fyrir og sýna þér hvernig hægt er að lesa úr merkingunum með eftirfarandi dæmi:

Byrjum á eftirfarandi röð dekkjamerkinga sem dæmi: 225/45 R 18 95 H

1. Breidd hjólbarða

Fyrsta talan sem birtist í röðinni er „225“. Þessi tala er nafngildi á breidd hjólbarðans (í millimetrum) frá einum hliðarvegg til annars.

2. Stærðarhlutfall

Eftir skástrikið er næsta tala í röðinni „45“. Þessi tala er stærðarhlutfall hjólbarðans – í meginatriðum hæð á sniði hjólbarðans út frá brúninni táknuð sem hlutfall af breidd hjólbarðans.

Við reiknum þessa tölu með því að deila hæð hjólbarðans með breidd hjólbarðans. Þannig að ef hjólbarðinn er með stærðarhlutfallinu 45, þá þýðir það að hæð hjólbarðans er 45% af breidd þess.

3. Gerð hjólbarðans

Næst í röð hjólbarðamerkinga okkar er bókstafur í stað tölu. Þessi bókstafur gefur til kynna gerð smíðarinnar sem er notuð í belg hjólbarðans, sem í dæminu okkar er „R“ fyrir Radial smíði. Önnur dæmi eru „B“ fyrir „bias“ eða „D“ fyrir skábyggingu (diagonal).

Radial hjólbarðar eru algengustu hjólbarðanir á vegunum í dag. Þeir eru kallaðir „radial“ vegna þess að innri lög hjólbarðans eru fléttuð saman í geislamyndaðri átt, frá átt yfir í aðra, í hornrétt á snúningsátt hjólbarðans.

4. Þvermál felgu

Talan „18“ í dæminu okkar táknar þvermál hjólbarðans í tommum.

5. Álagsþol

Talan á eftir þvermáli felgu táknar álagsþol hjólbarðans. Í okkar dæmi, „95“ er kóði fyrir hámarksálag sem hjólbarðinn getur borið þegar hann er að fullu uppblásinn.

Hljólbarðar á fólksbílum eru með álagsþolstölur frá 75 til 105, þar sem hvert tölulegt gildi samsvarar tiltekinni burðargetu. Burðargetu fyrir hvert gildi er lýst í álagsþolstöflu í bílnum þínum eða gögnum um hjólbarðana.

6. Hraðaþol

Síðast í röðinni okkar komum við að hraðaþolinu. Stafir á bilinu A til Z tákna hraðann. Hver bókstafur táknar hámarkshraða sem hjólbarði getur haldið við ráðlagðan burðargetu. Í dæminu okkar jafngildir „H“ hámarkshraða 209 km/klst (130 mílur).

Þrátt fyrir að hjólbarði geti virkað rétt á þessum hraða ættu ökumenn ekki að fara yfir lögleg hámarkshraða.

Viðbótarmerkingar

Eftir þessa upplýsingaröð geta aðrir stafir og tákn einnig verið til staðar á hliðarvegg hjólbarðans.

Í dæmi okkar tákna þeir eftirfarandi:

• ?7. Hjólbarði sem hægt er að aka eftir að hann hefur sprungið (Run-flat): Hægt er að nota þessa gerð hjólbarða (SSR) hjólbarða ef þrýstingur tapast, vegna þess að hjólbarðinn er með sérstyrktum veggjum.
• 8. Lykill að upprunalegum búnaði: Hjólbarðurinn er Mercedes Original Equipment hjólbarði með „run-flat“ eiginleika (MOE).
• 9. M+S lýsir því að dekkið henti vel við akstur í aur og snjó.
• 10. DOT kóði: Í samræmi við öryggisstaðla bílaeftirlits hjá bandaríska samgönguráðuneytinu (DOT).
• 11. Framleiðsluvika: 36.
• 12. Framleiðsluár: 2016.

Aðrar mikilvægar merkingar

Eins og þú sérð á yfirliti okkar eru einnig aðrar mikilvægar merkingar á hjólbörðum.

Snúningsátt

Þú getur einnig greint stefnu sem ætlast er að hjólbarðinn snúist í, sem merkir hjólbarða með sérstöku slitlagi með ör ásamt hugtökunum „snúningur“, „snúningsstefna“ eða „átt“ og gefur til kynna í hvaða átt dekkið verður að vera fest.

Snúningsstefna hjólbarða er sérstaklega mikilvæg vegna þess að ef hjólbarða er komið fyrir í rangri snúningsátt mun slitlagsmynstrið ekki geta tæmt vatn almennilega úr mynstrinu við slæmar veðuraðstæður.

Að auki eru sumir hjólbarðar með áletruninni „Utan“ (Outside) til að gefa skýrt til kynna hvaða hlið verður að snúa út á við ef hjólbarðinn er með mismunandi slitlagi.

Flestir hjólbarðar eru merktir „slöngulausir“ eða „TL“ til að gefa til kynna að hjólbarðinn sé ekki með innri slöngu. Almennt eru hjólbarðar fólksbíla slöngulausir, með nokkrum undantekningum. „Run flat“ dekk eru sérstakt form slöngulausra dekkja.

Þau eru búin „neyðarbúnaði“ og er hægt að halda áfram að keyra ef skemmdir verða. Hægt er að keyra svona hjólbarða allt að 80 kílómetra vegalengd á 80 km/klst hraða, sem gerir þér kleift að komast á næsta verkstæði.

Framleiðendur nota mismunandi kóða til að merkja hjólbarða með þessum eiginleika. Kóðann „CSR“ (ContiSupportRing) er ennþá að finna á eldri Continental dekkjum, en í staðinn hefur verið skipt út fyrir nýja tækni fyrir sjálfberandi aksturshjólbarða með kóðanum „SSR“ (Self Supporting Runflat).

M+S

M+S stendur fyrir leðju og snjó og gefur til kynna að dekkið henti vel í vetrarveðri með snjóþungum eða drullugum vegi. M+S táknið er hins vegar ekki eingöngu fyrir hliðarveggi vetrardekkja, heldur er það einnig að finna á heilsársdekkjum.

Áður fyrr voru heilsársdekk með M+S tákninu nægjanleg til að uppfylla kröfur vetrardekkja. Samkvæmt nýrri reglugerð verða öll vetrardekk sem framleidd eru frá 1. janúar 2018 einnig að bera „Alpine“ tákn, þrískipt fjallamerki með snjókorni.

Engin þörf er á að skipta um dekk með M+S merkinu, aðlögunartímabil gildir til 30. september 2024. Eftir þetta tímabil verða öll vetrardekk að bera nýja alpamerkið.

Slitvísir

Dekk hafa slitvísi sem er merktur með bókstöfunum „TWI“ (slitlagsvísir). TWI er stimplað á nokkra staði á dekkinu, sem gerir það auðvelt að sjá slit hjólbarðans miðað við slitlagið í sömu hæð.

Þannig veistu alltaf þegar slitlagið hefur slitnað of mikið og er komið niður að slitvísinum og ekki er lengur hægt að aka á hjólbarðanum samkvæmt reglunum – minna en 1,6 mm.

Hjólbarðamerkingar Evrópusambandsins

Á vef Félags Íslenskra bifreiðaeigenda er að finna eftirfarandi upplýsingar um merkingar Evrópusambandsins sem eiga að auðvelda bíleigendum að velja réttu hjólbarðana fyrir bílinn sinn.

Merkingar fyrir hjólbarða sem hafa þann tilgang að hjálpa neytendum að velja réttu sumar- eða vetrarhjólbarðana eru orðnar að lögskyldu. Allir hjólbarðar skulu vera með nýju merkingunum og gilda þessi Evrópulög einnig á Íslandi.

Merkingunum er ætlað  að sýna skýrt og auðveldlega þau atriði sem mestu skipta þegar valdir eru nýir hjólbarðar undir bílinn, sem eru eldsneytiseyðsla (núningsmótstaða) hjólbarðanna, veggrip í bleytu og veggnýr mældur í desíbelum.

Eiga því allir nýir hjólbarðar að vera komnir með merkingar, en þær verða á áberandi límmiða sem festur er á hjólbarðana eða sýnilegar fyrir kaupandann á útsölustað. Merkingarnar verða að vera á reikningnum eða fylgja við kaup á dekkjum.  

FÍB telur þessar merkingareglur vera af hinu góða og stuðla að betra öryggi neytenda í dekkjakaupum og vera góða viðbót við þær upplýsingar, sem stóru hjólbarðakannanirnar sem FÍB blaðið birtir hvert haust og vor, veita.

Merkingarnar eru auðlæsilegar enda byggjast þær á sömu hugsun og alþekktar merkingar á t.d. þvottavélum og fleiri heimilistækjum.

Þær sýna eins konar þrepaskiptingu og hvað varðar eiginleika í bleytu þá táknar hvert þrep niður á við aukna hemlunarvegalengd upp á allt að sex metra miðað við nauðhemlun á 80 km hraða.

Munurinn á því hvort dekk sé að þessu leyti í A eða F þrepi þýðir þannig yfir 18 metra mun á hemlunarvegalengd.

Merkingarnar tóku gildi 1. nóvember 2012.

Á vefsíðu FÍB er þetta útskýrt nánar:

Sparneytni – minna vegviðnám

• Sterkust og veikust: A til G, sparar allt að 5 fulla eldsneytistanka á endingartíma dekkjanna*
• Samliggjandi flokkar: B og C, sparar 0,1 l/100 km*

Vegviðnám hjólbarða hefur áhrif á eldsneytisnotkun, endingartíma og losun koltvísýrings vegna slits á dekkjum. Vegviðnám er 20% af eldsneytisnotkun bílsins.

Þeim mun minna vegviðnám, því minni eldsneytisnotkun. Munurinn á eldsneytisnotkun milli flokkanna (A-G) er umtalsverður, eða um 0,6 l/100 km.

Þau dekk sem hafa minna vegviðnám eru einnig með 14g/km lægri útblástur á koltvísýringi. Á endingartíma dekkjanna er munurinn á eldsneytisnotkun því 5 fullir eldsneytistankar (240 lítrar).

Veggrip í bleytu – aukið öryggi

• Sterkasti og veikasti flokkur: A til F. Hemlunarvegalengd meira en 18 metrum styttri
• Samliggjandi flokkar: B og C: Hemlunarvegalengd styttri sem samsvarar einni bíllengd

Fyrir sumardekk er grip í bleytu sérstaklega mikilvægt þegar kemur að öryggi.

Hjólbarðar með mjög góðu veggripi hafa styttri hemlunarvegalengd, rása minna og gera stjórn ökutækis auðveldari. Merkingin gefur til kynna hemlunarvegalengd hjólbarðans á blautu malbiki á 80 km/klst.

Sem dæmi getur munurinn á hemlunarvegalengd á milli flokks A og F verið 18 metrar, eða fjórar bíllengdir.

Veghljóð – hljóðstyrkur

• 3 svartar hljóðbylgjur = Fer yfir fyrirhuguð leyfileg mörk ESB (75 dB)
• 2 svartar hljóðbylgjur = Samsvarar fyrirhuguðum leyfilegum (72dB) mörkum
• 1 svört hljóðbylgja = Meira en 3 dB minni hljóðstyrkur en fyrirhugaðar reglugerðir ESB kveða á um (69 dB eða minna).

Gildið fyrir veghljóð gefur til kynna þá hljóðmengun sem hjólbarðar valda. Það veghljóð sem ökumenn sjálfir heyra er ekki tekið með í reikninginn.

Auk veghljóðs, sem mælt er í desíbelum (dB), þarf merking að vera ein til þrjár svartar hljóðbylgjur í samræmi við tilskipun ESB sem tók í gildi nóvember 2012.

Of slitinn hjólbarði er hættulegur

Í lokin er ágætt að undirstrika enn og aftur að of slitnir hjólbarðar eru hættulegir. Þeir missa veggrip í bleytu og hálku og hemlunarvegalengdin eykst mjög mikið sé hjólbarðinn orðinn of slitinn.

Munum eftir því að snertiflötur hjólbarða á meðalstórum fólksbíl er aðeins lófastór blettur og þess vegna ríður á að slitflötur hjólbarðans sé í góðu lagi.

Á þessari mynd má sjá hvaða áhrif loftþrýstingur hefur á snertiflöt hjólbarðans. Lengst til vinstri er hjólbarði með réttum þrýstingi, allur hjólbarðinn er með fullt grip á yfirborði vegarins.

Í miðjunni er hjólbarði með of mikinn þrýsting, hér er að rétt miðja hjólbarðans sem er með grip á vegyfirborðinu.

Lengst til hægri er hjólbarði með of lágan þrýsting og þá eru það ytri brúnir hjólbarðans sem eru með grip á veginum, en miðjan ekki.