Vont mál og óframkvæmanlegt
Allir sammála því að lagabókstaf um lögveð í ökutækjum vegna tryggingaiðgjalda verði að breyta
Af þeim liðlega 750 fréttum sem Bílablogg hefur birt á sínum vef á síðustu mánuðum hafa fáar, ef þá nokkrar, vakið jafn mikla athygli eins og lítil frétt þar sem farið var yfir nýja gildru í bílaviðskiptum, eða nánar tiltekið að frá 1. janúar 2020 þá eiga tryggingafélögin lögveð í ökutæki ef eigandi ökutækisins skuldar tryggingaiðgjöld. Það fylgir bílnum þ.e. fellur ekki niður við eigendaskipti.
Þegar þetta er skrifað er búið að deila þessari frétt meira en þrettánhundruð sinnum, og töluverðar umræður skapast um málið á Facebook-síðu Bílabloggs.
Bílablogg leitaði því til þriggja hagsmunaaðila sem málið varðar, Félags Íslenskra bifreiðaeigenda, Bílgreinasambandsins og Neytendasamtakanna. Fara svör þeirra hér á eftir.
Félag Íslenskra bifreiðaeigenda:
Vont mál og óframkvæmanlegt
Bílablogg hafði samband við Runólf Ólafsson, framkvæmdastjóra FÍB, vegna málsins og hann sagði meðal annars um þetta mál:
„Strax og þetta kom upp þá sendum við erindi til þeirra sem málið varðar meðal annars fjármálaráðuneytisins, samtaka fjármálafyrirtækja og tryggingafélaganna.
Aðeins hafði örlað á því að tryggingafélög hafi verið byrjuð á því að fylgja þessu eftir, en því var síðan hætt snarlega. Flest félögin hafa ekki gert neitt.
Gallinn var sá að við setningu laganna hafði verið flutt ákvæði sem er fyrir í lögum um húseignir yfir í þessi lög, þar sem til dæmis í lögum um húseignir varðandi brunatryggingu er lögveð varðandi greiðslu iðgjalda þeirra. Viðskipti varðandi húseignir lúta hins vegar allt örðum skilmálum og mun auðveldara að fylgjast með hvort eitthvað sé ógreitt. Í bílaviðskiptum er þetta ekki til staðar, engin gátt sem kaupandi bíls getur leitað í til að skoða þetta.
Ef komið er með bíl í skoðun kemur strax upp á skjáinn ef lögbundin gjöld eru ógreidd, en ekkert um tryggingarnar.
Í þessu tilfelli þarf lagabreytingu, og í því efni gerist ekkert fyrr en þing kemur saman á ný. Ef lagabreyting kemur ekki til, þá þarf að koma gátt sem veitir bíleigendum þessar upplýsingar.
„Þetta er í raun vont mál og óframkvæmanlegt,“ segir Runólfur, „sem dæmi má nefna að á árinu 2015 áttu sér stað 140.000 eigendaskipti á bílum. Samkvæmt lagabókstafnum á þetta lögveð að lifa í tvö ár svo það sjá allir að þetta er óframkvæmanlegt með þessum hætti, því mikill fjöldi eigendaskipta á sér stað á tveimur árum, og enginn getur fylgst með því hver skuldastaðan er.
Staðan í dag er í raun sú að flest tryggingafélögin hafa ekki gert neitt í þessu máli og Vörður gaf sem dæmi út yfirlýsingu um að þeir myndu ekki gera neitt í þessu.
„Fólk er hreinlega hrætt við að kaupa skuldir óreiðumanna, svo þetta verður að lagfæra“, segði Runólfur Ólafsson framkvæmdastjóri FÍB að lokum.
Neytendasamtökin:
Vonumst til að þetta verði lagað um leið og þing kemur saman á ný
Við leituðum einnig til Neytendasamtakanna, og spurðum Breka Karlsson formann þeirra tveggja spurninga varðandi þetta mál. Fyrri spurningin ver þessi:
Myndir þú ætla að það brjóti í bága við neytendalög að færa ábyrgð af ógreiddum iðgjöldum fyrri bíleiganda yfir á nýjan?
Svar Breka við þessu var eftirfarandi: „Það hefur ekki reynt á það enn þá og því ekki hægt að slá því föstu. En í G lið 15.gr. laga um neytendakaup (48/2003) segir að söluhlutur skuli vera: „…laus við réttindi þriðja manns, t.d. eignarrétt eða veðrétt. Söluhluturinn skal einnig vera laus við kröfur þriðja manns um réttindi í hlutnum, enda þótt þeim sé mótmælt, nema kröfurnar séu augljóslega órökstuddar.“
Þannig má leiða rökum að því að yfirfærsla ógreiddra iðgjalda brjóti í bága við lög um neytendakaup.
Þess má þó geta að lög um neytendakaup eiga einungis við þegar einstaklingur kaupir af fyrirtæki, ekki í viðskiptum milli einstaklinga. Í viðskiptum milli einstaklinga gilda lög um lausafjárkaup (50/2000). Í 41. grein segir „Ef þriðji maður á eignarrétt, veðrétt eða annan rétt yfir söluhlut (vanheimild) gilda reglurnar um galla eftir því sem við á, nema leiða megi af samningi að kaupandi hafi átt að taka við hlutnum með þeim takmörkunum sem leiðir af rétti þriðja manns.“
Eftir stendur að ef tryggingafélag gengur að lögveði vegna kröfu á hendur fyrri bíleiganda, á núverandi bíleigandi kröfu á hendur fyrri bíleigandanum. Það mætti þó segja sér að í mörgum tilvikum geti verið íþyngjandi að innheimta þá kröfu“.
Síðari spurningunni svaraði Breki á eftirfarandi hátt:
Hvernig getur bílkaupandi komist að því hvort tryggingaskuld sé áhvílandi á bílnum?
„Neytendasamtökin hafa ekki komist að því hvernig það á að vera hægt. Eðli lögveða er þannig að þau koma ekki fram á veðbandayfirlitum. Vegna persónuverndarsjónarmiða a.m.k. ef um einstaklinga er að ræða er ólíklegt að tryggingafélög megi gefa upp skuldastöðu. Þá er einnig bagalegt að erfitt getur verið fyrir núverandi eiganda að sannreyna sannleiksgildi krafna.
Fulltrúar Neytendasamtakanna, Bílgreinasambandsins og Félags íslenskra bifreiðaeigenda hafa ræðst við og munu koma athugasemdum sínum á framfæri við löggjafann. Við vonumst til að staga megi í þessa lagagloppu hið snarasta þegar þing kemur saman á ný“.
Bílgreinasambandið:
Munum gera okkar besta til að fá þessu breytt
Bílgreinasambandið er samstarfsaðili þeirra sem koma að sölu bíla hér á landi, og því leitaði Bílablogg til Maríu Jónu Magnúsdóttur, framkvæmdastjóra þess, um viðbrögð við þessu máli. Svar hennar var svohljóðandi:
„Þessi lög voru í samráðsgátt á árinu 2018 og svo virðist sem þetta sé að fara fram hjá ansi mörgum og sér í lagi þessi liður. Bílgreinar voru ekki hafðar með í ráðum en það er öllum frjálst að svara því sem kemur inn í samráðsgátt. Einungis bárust 3 umsagnir við þessi lög þegar þau voru í gáttinni og sem dæmi ekkert frá tryggingafélögum sem ég hefði talið að myndu alltaf koma með ábendingar eða einhver svör inn í gáttina þegar málið er þeim eins skylt.
Þetta kom því jafn flatt upp á okkur þegar við fengum ábendingar frá viðskiptavinum sem voru að fá bréf frá tryggingafélögum er varðar þennan tiltekna lið í lögum nr. 30/2019 um ökutækjatryggingar. Í kjölfarið þá hafði ég samband við neytendastofu, FÍB, ABI ásamt tryggingafélögunum stóru.
Bílgreinasambandið lýsti strax óánægju
Bílgreinasambandið hefur lýst yfir óánægju með lög sem gerir neytendum ógerlegt að verja rétt sinn hvíli á ökutæki lögveð vegna vangoldinna tryggingagjalda.
Í tilkynningu frá Bílgreinasambandinu fyrr í sumar koma eftirfarandi fram: „Erfið staða er komin upp vegna nýrra laga um ökutækjatryggingar á endursölumarkaði fyrir ökutæki þar sem lögveð geta hvílt á ökutæki vegna vangoldinna tryggingaiðgjalda og nær ógerlegt fyrir nýjan kaupanda að nálgast þær upplýsingar.
Þann 1. janúar 2020 öðluðust gildi lög nr. 30/2019 um ökutækjatryggingar. Taka þau á ýmsu er varðar ökutækjatryggingar en BGS hefur áhyggjur af þeirri stöðu sem snýr að 12. grein laganna.
Þar segir: „Lögboðið vátryggingariðgjald ökutækis ásamt vöxtum og kostnaði hvílir sem lögveð á ökutækinu og gengur fyrir öllum öðrum skuldbindingum sem á því hvíla í tvö ár frá gjalddaga nema gjöldum til ríkissjóðs. Á grundvelli slíks lögveðs má krefjast nauðungarsölu á ökutæki án undangengins dóms, sáttar eða fjárnáms. Lögveðið fellur ekki niður við eigendaskipti“.
„Þetta þýðir að það er skýrt skv. lögunum að lögboðnar tryggingar þ.e. skyldutryggingar, ekki t.d. kaskó trygging, hvíla sem lögveð á ökutæki í tvö ár frá gjalddaga burtséð frá því hvort eigendaskipti verða og sama hvort eigendaskiptin eru 1 eða 20 talsins. Gengur þetta því framar öllum skuldbindingum fyrir utan gjöld til ríkissjóðs, en veðrétturinn fylgir bílnum í tvö ár frá gjalddaga,” segir María Jóna.
Munum gera okkar besta til að fá þessu breytt
Ég fékk svar frá einu tryggingafélagi að það ætlar sér ekki að nýta sér þennan lið í lögunum þrátt fyrir að hann sé til staðar, segir María Jóna. „En vegna sumarfría þá var fundi með ABI frestað þar til nú í ágúst og munum við setjast niður með þeim. Við munum að sjálfsögðu reyna að gera okkar besta að fá þessu breytt þar sem sér í lagi í dag er ógerlegt fyrir neytanda að fá upplýsingar um þessi mál vegna persónuverndar“.
Umræður um þessa grein