- Sá sem þetta skrifar er oft spurður að því hver sé merkilegasti bíllinn sem ég hef ekið, hver er eftirminnilegastur og svo framvegis.
Ég var spurður um það nýlega hvort ég saknaði einhverra þeirra bíla sem ég hef átt yfir ævina, og þá komu tveir þeirra upp í hugann: Einu sinni átti ég um tíma Jaguar Mark VII árgerð 1954 sem ég er mér mjög minnisstæður, en sá sem ég mér dettur oft í hug að væri gaman að eiga „nýjan“ úti á plani er Fiat Uno.
Þegar ég nefni þetta, þá fæ ég oft skrýtin viðbrögð – eins og voru þessir Fiat-bílar ekki óttalegur druslur og hvað var svona merkilegt við hann??
Svarið er næsta einfalt. Ég eignaðist þennan bíl, 3ja hurða Uno 45 (gráan nánast eins og bílinn hér efst á síðunni), alveg nýjan og notaði í fjöldamörg ár og hann fékk framhaldslíf á heimilinu.
Þetta er einn “praktískasti” bíll sem ég hef átt um ævina. Lipur í umferðinni, feykilega gott pláss inni í bílnum og auðveldur í viðhaldi. Að vísu þurfti hann ekki mikið viðhald á þeim tíma sem ég átti hann, og sem dæmi má nefna að þegar hann lauk sinni þjónustu á heimilinu eftir um 160.000 kílómetra akstur var enn upphaflega kúplingin í bílnum!
Svo vel líkaði okkur við þennan bíl að um tíma voru fleiri en einn af þessari gerð í gangi á heimilinu, bæði 45 og 45s.
Kom á markað 1983
Fiat Uno kom á markað árið 1983 og var framleiddur í einni kynslóð (með andlitslyftingu á milli, 1989) í þriggja og fimm hurða hlaðbaksútgáfu til 1995 í Evrópu – og til 1. janúar 2014, í Brasilíu. Hannaður af Giorgetto Giugiaro hjá Italdesign.
Með yfir 8.800.000 smíðuðum er hann áttundi mest framleiddi bíll sögunnar.
Leysti Fiat 127 af hólmi
Fiat Uno (Type 146) kom á markað í janúar 1983 til að leysa Fiat 127 af hólmi. Há og köntuð yfirbyggingin var þekktur fyrir gott innra rými, sparneytni sem og aksturseiginleika og meðhöndlun. Raunverulega upphafsnafnið hjá Fiat var Tipo Uno (“Type 1”), þar sem hann kom í kjölfar Tipo Zero (Panda).
Uno, sem kom á markað mánuði á undan Peugeot 205, sem var þekktur keppinautur, fór á markað rétt eftir að General Motors kynnti nýja Opel Corsa og fékk fljótt samkeppni frá Ford Fiesta og Nissan Micra.
Var strax valinn „bíll ársins í Evrópu“
Í desember 1983 var Uno bíll ársins í Evrópu fyrir árið 1984, þar sem hann sigraði Peugeot 205 naumlega í valinu.
Sá sem þetta skrifar fjallaði einmitt um þetta á sínum tíma í DV Bílum þann 30. desember 1983:
„Var það dómur 53 blaðamanna í 16 löndum Fiat Uno eða „einn” eins og hann myndi heita á íslensku ætlar að bera nafn með rentu, að minnsta kosti völdu 53 blaðamenn, sem skrifa um bíla í 16 löndum, hann sem bíl ársins, og var fjallað um þetta Þessi knái Ítali sigraði með 346 stigum, rétt á undan Peugeot 205 sem fékk 325 stig, næstur var VW Golf með156 stig, Mercedes Benz 190 116 stig og Mazda 626 með 99 stig.
Bíllinn sem kemur frá Fiat-verksmiðjunum í Torino á Italíu hefur verið á markaði frá því í janúar 1983. Búið er að framleiða 325 þúsund bíla og hefur honum verið firnavel tekið hvarvetna.
Ódýrasta gerðin er Uno 45. Er hann með 45 hestafla og 900 rúmsentímetra vél og nær 140 km hraða. Lúxusbíllinn, Uno 70, er með 1300 rúmsm. vél og 70 hestöflin skila honum allt að 160 km hraða.
Sparneytnastur er UNO ES. Miðað við 90 km jafnan hraða þá eyðir hann aðeins 4,3 lítrum á hundraðið og í innanbæjarakstri fer hann ekki með meira en 6,41 lítra“.
Þrjár vélar í boði í upphafi
Upphaflega var Uno boðinn með 0,9 lítra (903 cc), 1,1 lítra (1116 cc) og 1,3 lítra (1301 cc) bensínvélum og gírskiptingum sem komu frá 127-bílnum. Dæmigert fyrir bíla Fiat á þessum tíma, merkingin aftan á Uno endurspeglaði ekki vélarstærð heldur gaf til kynna hestöfl: 45, 55, 60, 70 eða 75. Uno var fáanlegur sem þriggja eða fimm dyra hlaðbakur.
Hann var einnig með „vinnuvistfræðilegan“ rofaklasa sitt hvoru megin við aðalmælaborðið, sem ökumaðurinn gat notað með hendur á stýrinu, með aðeins einum stýripinna til að stjórna stefnuljósum og flautu.
Uno var með MacPherson fjöðrun að framan og fjöðrun að aftan með snúningsbita með dempurum og gormafjöðrum.
Vinsæll bíll á Íslandi
Fiat Uno náði ágætum vinsældum á Íslandi um árabil og var með söluhæstu bílum.
Frá 1985 var boðið upp á 1,0 lítra (999 cc) SOHC „Fully Integrated Robotised Engine“ (FIRE) vél sem kom í stað 0,9 lítra vélarinnar. Þetta var léttari vél, smíðuð með færri hlutum og gaf betri afköst og hagkvæmni. Lúxus útgáfan, með eins þátta innspýtingu 75 SX, i.e. var með fjarstýrðum hurðarlásum, innbyggðum þokuljósum að framan og sporöskjulaga útblásturröri sem einnig er notaður á Turbo.
Uno turbo i.e.
Í apríl 1985 var „sportlegasta“ útgáfan af fyrstu Uno seríunni – Uno Turbo i.e. – sett á markað sem þriggja dyra eingöngu. Turbo i.e. gerðin notaði Ritmo/Strada-afleidda 1.3 lítra 128-línu vél með Bosch fjölpunkta eldsneytisinnspýtingu, Magneti Marelli rafeindakveikju og vatnskælda IHI forþjöppu með millikæli til að lækka hitastig inntakslofts.
Vélarrúmmál var upphaflega gefið upp sem 1299 cc en það var endurskoðað snemma í framleiðslu yfir í 1301 cc.
Þessi breyting var afleiðing af hraðbrautakerfi Ítalíu sem leyfði hærri hámarkshraða fyrir bíla yfir 1300 cc.
Í báðum gerðum bauð vélin upp á 105 PS (77 kW; 104 hö) en eigendur segja að 1301 cc útgáfan hafi verið sérstaklega viðbragðsmeiri og haft meira tog en fyrri 1299 cc vélin. Bílar sem smíðaðir voru frá 1985 til seint á árinu 1987 voru búnir fimm gíra gírkassa frá Ritmo/Strada. Þessu var síðan skipt út fyrir nýþróaðan ‘C510’, fimm gíra gírkassi með endingarbetra mismunadrifi og endurbættri gírskiptitengingu. Hlutföll voru óbreytt milli þessara tveggja eininga. Turbo náði 205 km/klst.
Að utan var Turbo þ.e. módelið með svörtum plastklæðningum á sílsum, hjólbogaframlengingum, afturhlera úr trefjagleri með spoiler, lituðu hliðargleri, hliðarmerki, endurskoðuðum framstuðara með þokuljósum og inntökum til að beina lofti að olíukæli og millikæli.
Fjöðrun var lækkuð og uppfærð, 13″ álfelgur með Pirelli P6 dekkjum voru settar á og bremsurnar uppfærðar í loftklælda diska að framan og gegnheila diska að aftan.
Turbo i.e. var með „sportsæti“, rauðu teppi og stærri miðjustokk. Síðari gerðir voru með rauðum öryggisbeltum.
Valkostir á Turbo i.e. gerðinni voru póleraðar Cromodora felgur, rafdrifnar rúður, handvirk sóllúga og stafrænt mælaborð, hið síðarnefnda með súluritum fyrir eldsneyti, hitastig kælivökva, aukaþrýsting o.s.frv., og stafrænan hraðaskjá, hægt að skipta á milli km/ klst og mílur/klst.
Valkostur á síðari Turbo, i.e. gerðunum, innihélt einfalt form af ABS sem virkaði aðeins á framhjólunum.
Kerfið virkaði einu sinni í hverri lotu eftir að svissað var á og þurfti að endurstilla svissinn ef abs-kerfið var virkjað.
Andlitslyfting
Uno var fyrst sýndur með „uppfærslu“ á bílasýningunni í Frankfurt í september 1989. Uno fékk andlitslyftingu með breyttu útliti að framan og einnig á afturhlera, en sá síðarnefndi bætti viðnámsstuðulinn í Cd 0,30.
Innréttingin var endurskoðuð með nýju mælaborði sem sleppti rofabúnaðinum til hliðar og í staðinn komu rofar í stöngum á stýrissúlunni. 1,1 lítra vélinni var skipt út fyrir FIRE útgáfu og 1,4 lítra (1.372 cc) vél frá Fiat Tipo kom í stað 128/Ritmo/Strada 1,3 lítra, bæði með og án túrbó.
1,4 lítra Uno Turbo gat náð 204 km/klst., en 1.0 útgáfan náði aðeins 140–145 km/klst. eftir því hvaða gírskasi var til staðar.
Uno Turbo i.e. afbrigðið var einnig „uppfært“ með Garret T2 túrbínu, Bosch LH Jetronic eldsneytisinnspýtingu og betri loftaflfræði.
Lok framleiðslunnar
Uno framleiðslu lauk á Ítalíu árið 1995 með 6.032.911 framleiddum bílum í ítölskum verksmiðjum Fiat. Frá 1994 til 2002 var Uno framleiddur í Póllandi fyrir Fiat Auto Poland.
Pólsk framleiddir Uno voru markaðssettir á Ítalíu til ársins 1997 sem Innocenti Mille Clip.
Pólsk framleiðsla fór upphaflega fram í Bielsko-Biala og frá 2000 til 2002 í Tychy. Vélar í boði voru þrjár bensínvélar allar án turbó og með eldsneytissprautun, – 0,9 lítrar frá Seicento (aðeins árin 1999–2002), 1,0 fire, 1,4 og ein dísilvél 1,7 lítra.
Merkasti Fiat í tólf ár
Þetta var fyrirsögnin á grein hins þekkta bílaáhugamanns Ómars Ragnarssonar þann 2. ágúst 1983, þegar hann var að reynsluaka þá alveg nýjum Fiat Uno.
Og hann hélt áfram:
Fyrir tólf árum kom Fiat 127 fram á sjónarsviðið og var kjörinn bíll ársins í Evrópu. Þetta var tímamótabíll, bíll sem aðrir bílar voru miðaðir við.
Tveimur árum fyrr hafði Fiat 128 komið fram en í Fiat 127 var plássnýtingin enn betri en í 128, miðað við stærð.
Segja má að Fiat 127 hafi verið fyrsti bíllinn í sínum stærðarflokki (hjólhafið aðeins 2,22 m) sem ekki var þröngur, kraftlítill og sneiddur aksturseiginleikum. Farangursrými var óvenju stórt og billinn búinn mörgum kostum miklu stærri bíla og eyðslufrekari.
Fiat 127 hefur staðið furðulengi í fremstu röð þótt hann yrði að láta af hendi heiðurinn af því að vera mest seldi bíll í Evrópu í hendur Volkswagen Golf, Renault 5 og Ford Escort, eftir því sem árin liðu. Sé litið yfir þessi tólf ár í heild er ferill Fiat 127 sérlega glæsilegur.
En að því hlaut að koma að arftaki tæki við. Hann heitir Fiat Uno. Metnaðarfullt nafnið vekur spurninguna um það hvort hinn nýi bíll eigi eftir að verða „numero uno“ í Evrópu, númer eitt, eins og 127 varð á sinni tíð. Engu skal um það spáð, en eftir reynsluakstur er hægt að slá því föstu að hinn nýi bíll er svo sannarlega föðurbetrungur og vel það.
Fiat Uno er að mínu viti merkasti bíll sem Fiat-verksmiðjumar hafa kynnt síðastliðin tólf ár.
Hafi Ritmo verið framför frá Fiat 128, er Uno stórt stökk fram á við frá Fiat 127.
Miðað við mikið gengi Fiat-bíla á fyrri hluta áttunda áratugarins hér á landi hafa síðustu ár verið mögur í harðri samkeppni við síbatnandi japanska bíla. Með Fiat Uno hefur opnast fyrsti möguleiki ítölsku verksmiðjanna til þess að endurheimta fyrri sess á bílamarkaðnum hér að einhverju leyti.
Þetta var hluti af umsögn Ómars Ragnarssonar um Fiat Uno fyrir 40 árum.
Að þessu öllu sögðu er sá sem þetta skrifar enn á sömu skoðun að það væri enn gaman að eiga einn svona „nýjan“ úti á plani.
Umræður um þessa grein