Allir vildu þeir eiga „jeppa“ – í hið minnsta „sportjeppa“

• Hver var fyrsti jeppinn eða “sportjeppinn (SUV) sem var framleiddur af öllum helstu bílaframleiðendum?

Þegar jeppaúrvalið stækkar á alþjóðlegum sölumörkuðum, skoðum við hvar sagan byrjaði hjá öllum helstu framleiðendum. Autocar vefurinn breski birti skemmtilegt yfirlit yfir þetta. Gefum David Finlay orðið:

Um aldamótin skipuðu sportbílar, eða jeppar, enn í tiltölulega lítinn sess í bílaiðnaðinum á heimsvísu.

En í dag geta aðeins sérhæfðir framleiðendur eins og McLaren og Koenigsegg sloppið án þess að vera með að minnsta kosti einn jeppa eða „sportjeppa“ í sínu framboði.

Í þessu myndasafni ætlum við að sjá hvaða framleiðendur hafa verið í jeppabransanum í áratugi og hverjir hafa nýlega verið þvingaðir til þess vegna eftirspurnar viðskiptavina. Það er flókið að rannsaka þetta efni vegna þess að það er engin ein, almennt samþykkt skilgreining á jeppa, en það er eðli leiksins.

Hér eru því fyrstu jepparnir framleiddir af 50 framleiðendum, skráðir í stafrófsröð:

Acura: MDX

Fyrsti sportjeppinn sem lúxusmerkið Honda markaðssetti var í raun SLX, en þetta var einfaldlega endurgerð önnur kynslóð Isuzu Trooper, sem gekk ekki.

Acura kom með raunverulega „frumsýningu“ sína á sínum rétta jeppa árið 2000 með því að koma á markað MDX, sem var nátengdur Honda Pilot og deildi grunni með nokkrum öðrum Honda gerðum. Fjórða kynslóð MDX fór í framleiðslu í janúar 2021 og varð næstum strax mest seldi úrvals þriggja sætaraða crossover í Bandaríkjunum.

Alfa Romeo: Stelvio

Alfa Romeo er einn af mörgum framleiðendum á þessum lista sem hefur lítið átt við jeppahönnun í gegnum tíðina. Reyndar framleiddi Alfa hinn jeppalíka Matta snemma á fimmta áratugnum, en aðeins í mjög litlu magni og aðallega til hernaðarnota.

Stelvio er sannkallaður krossover jepplingur í nútímaskilningi og hefur verið smíðaður í miklu magni síðan 2016. Quadrifoglio útgáfan er einn hraðskreiðasti jeppinn í heimi, með 2,9 lítra tveggja túrbó V6 vél sem skilar aðeins meira en 500 hestöfl.

Aston Martin: DBX

Aston Martin er fyrirtæki sem flýtir sér aldrei til að fullkomna framleiðsluna. Það leið langur tími, næstum aldarbil frá því að smíða sinn fyrsta bíl þar til þeir fóru inn á jeppamarkaðinn. DBX er einn af mjög fáum jepplingum sem nokkru sinni hafa verið smíðaðir í Wales.

Hann er líka enn öflugri en Alfa Romeo Stelvio Quadrifoglio, með hámarksafköst upp á 542 hestöfl frá 4,0 lítra tveggja túrbó V8 vélinni, sem Mercedes-Benz útvegar. Árið 2021 varð DBX opinber neyðarbíll fyrir allar lotur heimsmeistaramótsins í Formúlu 1.

Audi: Q7

Audi Q7 er nátengdur Porsche Cayenne og Volkswagen Touareg en fór í framleiðslu þremur árum síðar, undir lok árs 2005. Árin 2008 til 2012 var hann fáanlegur með 6,0 lítra V12 TDI túrbódísil sem skilaði tæpum 500 hestöflum. Þessi vél hefur aldrei verið sett í neinn annan framleiðslubíl.

Nú er Q7 kominn á aðra kynslóð og var fyrsti Audi jeppinn og sá stærsti að vissu marki þar til Audi Q8 af svipaðri stærð kom á markað árið 2018. Við höfum séð enn stærri jeppa, sem kallast Q9, í prófun.

Bentley: Bentayga

Bentayga var frumsýndur opinberlega á Genfarsýningunni 2012 í formi EXP 9 F hugmyndabílsins. Fyrir framleiðsluútgáfuna minnkaði Bentley útlitsáhrifin töluvert, sem sem höfðu ekki náð flugi á sínum tíma.

Bentayga var frumsýndur í Frankfurt árið 2015 og fór í framleiðslu nokkrum mánuðum síðar. Vélarnar sem voru í boði voru V8 og W12 bensínvélar og V8 dísilvél, allar með tvöföldu túrbó. Tvinnútgáfa með 3,0 lítra túrbó V6 vél kom í sölu árið 2018.

BMW: X5

Meðal hinna seinni af framleiðendunum hefur BMW verið í „jeppaleiknum“ í tiltölulega langan tíma. Fyrsta kynslóð X5 (af fjórum til þessa) kom fram árið 1999. Nokkrar afkastamikil gerðir hafa verið þróaðar síðan þá. Allar hafa þeir fengið nafnið X5 M.

Sérhver kynslóð af X5 hefur verið smíðuð í BMW Spartanburg verksmiðjunni í Greer, Suður-Karólínu, þó önnur aðstaða um allan heim hafi einnig verið notuð. Spartanburg er eina BMW verksmiðjan í Norður-Ameríku og framleiðir um 450.000 jeppa á ári.

Buick: Rendezvous

Fyrsti jeppinn frá Buick fór í sölu árið 2001 og lifði í sex ár. Þrátt fyrir að hann hafi átt nokkuð stuttan feril, var Rendezvous farsæl gerð – reyndar meira en frændi hans, Pontiac Aztek, sem var smíðaður við hlið Rendezvous í GM Ramos Arizpe verksmiðjunni í Mexíkó.

Þar sem báðir bílarnir voru vel hannaðir fyrir tilgang sinn er ástæðan fyrir muninum á örlögum þeirra skýr. Stíllinn á Rendezvous var sérkennilegur að sumu leyti en að mestu hefðbundinn, en Aztek var meira óhefðbundinn.

Cadillac: Escalade

Cadillac kom inn á jeppamarkaðinn með glæsibrag árið 1998 þegar hann setti upprunalega Escalade í sölu. Þessi og fjórar síðari útgáfur hafa verið tæknilega tengdar öðrum, ódýrari jeppum sem Chevrolet og GMC markaðssetja.

Kynslóðir tvær til fimm hafa boðið Escalade ESV með lengra hjólhaf. ESV stendur fyrir ‘Escalade Stretched Vehicle’, en fullt nafn er nánast aldrei notað. Escalade er nú allsráðandi á lúxusjeppamarkaði í fullri stærð í Bandaríkjunum. Á öðrum ársfjórðungi 2021 var sala hans meiri en allra keppinauta hans – Lincoln Navigator, Infiniti QX80 og Lexus LX – samanlagt.

Chevrolet: Suburban

Chevrolet Suburban er langlífasta nafnið í sínum geira á heimsvísu, en hann var kynntur árið 1935. Núverandi, 12. kynslóð Suburban er svo sannarlega sportjeppi sem slíkur en upprunalega gerðin var það svo sannarlega ekki. Það er flókið að bera kennsl á skiptipunktinn, en hægt er að færa rök fyrir gerðinni sem seld var á árunum 1960 til 1966 (bíllinn á myndinni).

Þessi kynslóð var með mikla veghæð og var fáanleg með fjórhjóladrifi. Sama mætti segja um fyrri gerð, en í orði dagsins í dag er líklegra að bílnum sé lýst sem „fjölnotabíll“ (MPV.) ’60 Suburban var einnig seldur sem GMC Carryall, og gæti því líka kallast fyrsti GMC jeppinn.

Chrysler: Pacifica

Pacifica var dæmi á sínum tíma um „krossover“ sportjeppa, tegund farartækis sem var farin að verða gífurlega vinsæl um allan heim. Aðdráttaraflið, þá eins og nú, var sambland af miklu innra rými, hárri sætisstöðu og meira og minna líflegri akstursupplifun.

En þrátt fyrir sameinaðan kraft Chrysler og Daimler-Benz, sem höfðu sameinast árið 1998, gekk Pacifica ekki mjög vel. Hann kom á markað snemma árs 2003 sem 2004 árgerð og var hættur fyrir árslok 2007.

Citroën: C-Crosser

Citroën kom sér inn á sportjeppamarkaðinn með C-Crosser, sem kom í sölu árið 2007. Líkt og Peugeot 4007 var hann í rauninni endurgerður annar kynslóðar Mitsubishi Outlander, þó ein af tiltækum vélum (2,2 lítra túrbódísil) kæmi frá frönsku félögunum. (Mitsubishi notaði þetta líka, ásamt 2,0 lítra útgáfu frá Volkswagen og 2,3 af eigin gerðum.)

Þessi samvinna stóð aðeins frá 2007 til 2012. Mitsubishi hélt Outlander fyrir sig frá þriðju kynslóð, en Citroën og Peugeot fóru sínar eigin leiðir.

Dacia: Duster

Allir sem segja að fyrsti jepplingur rúmenska vörumerkisins Dacia hafi verið Duster hafa rétt fyrir sér að vissu leyti, en ef þeir meina gerðin sem kynnt var árið 2010, þá hafa þeir rangt fyrir sér. Upprunalegi Duster var settur á markað árið 1980. Þetta var í raun ARO 10, en það var sterk Dacia tenging.

Vélbúnaðurinn var tekinn úr Dacia 1300, rúmensku útgáfunni af Renault 12. Þessi bíll var seldur í stuttan tíma í Bretlandi sem Dacia Duster, mörgum árum áður en Duster í dag kom fram á sjónarsviðið.

Dodge: Town Wagon

Eins og með Chevrolet Suburban sem áður var getið, er mjög erfitt að ákvarða hvort Dodge Town Wagon hafi verið jeppi eða jepplingur vegna þess að hann var smíðaður fyrir svo löngu síðan.

Hann var kynntur árið 1956 og var farþegaútgáfa af Town Panel vörubílnum sem kom á markað tveimur árum áður. Hann var með tilskilda hæð og innra rými, en hann seldist eingöngu með afturhjóladrifi. Að minnsta kosti mætti lýsa honum sem samblandi á jeppa og fólksbíl.

Ef það hljómar ekki sannfærandi skaltu prófa Town Wagon Power Wagon 1957. Þetta var í rauninni venjulegur Town Wagon, nema hvað hann var með enn meiri aksturshæð og fjórhjóladrif. Hljómar eins og jeppi fyrir okkur.

DS: DS6

Þar sem DS var stofnað (sem merki innan Citroën) ekki fyrir svo löngu eða árið 2009, kemur það ekki á óvart að fyrsti sportjeppinn þeirra hafi ekki verið til mjög lengi. DS 6 var lúxus „crossover“ sem var smíðaður í – og aðeins ætlaður til sölu í – Kína, þar sem hann kom á göturna árið 2014.

DS 7 Crossback var fyrsti jepplingur vörumerkisins sem fáanlegur var í Evrópu. Hann var frumsýndur árið 2017.

Fiat: Panda 4×4

Að bæta fjórhjóladrifi við núverandi gerð gerir hann ekki að sportjeppa, en það er ástæða til að taka fyrstu kynslóð Panda 4×4 á þennan lista. Hann kom á markað árið 1983 og var með 965cc útgáfu af gömlu Fiat 100 Series vélinni og var því mjög kraftlítill í samræmi við það.

En hann var líka með fjórhjóladrifskerfi þróað af austurríska fyrirtækinu Steyr-Puch. Þetta var einstaklega áhrifaríkt og gerði Panda 4×4 ótrúlega færan í torfærum. Margir „krossover-jeppar“ sem eru til sölu í dag myndu festast löngu áður en Pandan.

Ford: Bronco

Ford Bronco, sem kom fyrst fram seint á árinu 1965, var smíðaður með því að nota hefðbundna „yfirbyggingu-á-grind” aðferð til að setja yfirbyggingu sem ekki er burðarvirki á sérstakan undirvagn. Hann var upphaflega knúinn af sex strokka línuvél, þó að V8 hafi fljótlega verið bætt við úrvalið.

Í dag væri honum lýst sem „minni gerð“ jeppa. Önnur kynslóðin, sem kom á markað 1978, var umtalsvert stærri. Framleiðsla Bronco hélt áfram í fimm kynslóðir til ársins 1996. Sjötta útgáfan, með „gamaldags“ útliti sem líkist að einhverju leyti fyrstu gerðinni, hefur nýlega farið í sölu og selst vel.

Honda: CR-V

Honda seldi sportjeppa fyrst árið 1993, en sú gerð – þekkt sem Passport – var í raun bara Isuzu Rodeo. Honum var fylgt eftir árið 1995 af fyrstu kynslóð CR-V. Ólíkt Passport sem var smíðaður grind, var CR-V með sjálfberandi yfirbyggingu, og var með fyrstu dæmum um krossover sportjeppa.

Hondur með CR-V merki hafa verið í framleiðslu síðan.

Hyundai: Santa Fe

Hyundai var annar framleiðandi sem dýfði tánni í fyrstu í jeppasundlaugina með utanaðkomandi aðstoð. Hyundai Galloper 1991 var afbrigði af Mitsubishi Pajero.

Fyrsta tilraun suður-kóreska fyrirtækisins var Santa Fe, sem kom fram árið 2000 og varð fljótt vinsæll, sérstaklega í Bandaríkjunum. Santa Fe hefur vegnað vel og er nú í fjórðu kynslóð sinni.

Infiniti: QX4

Sem lúxusarmur Nissan gat Infiniti búið til sinn fyrsta jeppa án þess að þróa einn frá grunni eða setja eigin merki á gerð frá öðrum framleiðanda. Infiniti QX4, sem kom á markað árið 1996, var afbrigði af annarri kynslóð Nissan Pathfinder sem kynntur var árið áður.

Það var meira í þessu en einföld merkjaskipti. QX4 var með uppfærðri innréttingu og var aðeins búinn fáguðum V6 bensínvélum. Fjögurra strokka dísilvélarnar sem fást í Pathfinder voru ekki fluttar yfir.

Isuzu: Trooper

Trooper var smíðaður í yfir 20 ár sem náði yfir tvær kynslóðir. Fyrri gerðin, sem kom á markað árið 1981, var fáanleg sem þriggja dyra með stutt hjólhaf, fimm dyra með langt hjólhaf og ekki sérstaklega vinsælan blæjubíl með stutt hjólhaf.

Þessi Trooper var einnig seldur af öðrum framleiðendum, eins og Chevrolet, Holden, SsangYong og Subaru. Það ferli hélt áfram með annarri kynslóð Trooper, sem var endurmerkt sem Acura, Honda og Vauxhall, meðal annarra dæmi. Reyndar komumst við að því nýlega að þessi jeppi bar hvorki meira né minna en 11 mismunandi nöfn.

Jaguar: F-Pace

Jaguar var í mörg ár einn af nokkrum framleiðendum sem hefði getað verið skráð í dálki sem ber yfirskriftina „þeir munu aldrei smíða sportjeppa“ (They’ll Never Build An SUV), og reyndar var fyrrverandi foreldri Ford áskilið það hlutverk fyrir systurfyrirtækið Land Rover. Undir nýju eignarhaldi losaði fyrirtækið sig úr þessum fjötrum með kynningu á F-Pace árið 2016.

Í stað þess að koma með einn frá Land Rover notaði Jaguar sinn eigin grunn, sem áður hafði verið grunnurinn fyrir XE og XF fólksbílana. Hann var síðan grunnurinn að Range Rover Velar, en hann var kynntur ári eftir F-Pace.

Jeep: CJ-2A

Upprunalegi Jeep, líklega fyrsti jeppinn af öllum, var smíðaður af bæði Ford og Willys fyrir bandaríska herinn í seinni heimsstyrjöldinni.

Árið 1945 fór Willys í framleiðslu með fyrstu borgaralegu útgáfuna, CJ-2A. Yfir 200.000 eintök voru smíðuð áður en framleiðslan fór yfir í nýju CJ-3A gerðina árið 1949.

Kia: Sportage

Kia árið 1993 var allt annað fyrirtæki en Kia í dag. Á þeim tíma var besta ástæðan fyrir því að kaupa einn af bílum þess sú að hann kostaði ekki mikið. Það var svo sannarlega raunin með fyrstu kynslóð Sportage, sem var langt frá því að vera meðal fínastu jeppaframleiðslu nokkurs framleiðanda.

Módelið var í framleiðslu í 12 ár áður en því var skipt út fyrir framúrskarandi og mun betri Sportage. Dæmi um upprunalegu útgáfuna sem seld var á evrópskum markaði var smíðuð af Karmann í Þýskalandi um tíma, þó að því fyrirkomulagi væri lokið um aldamótin.

Lada: Niva (Lada Sport)

Lada Niva hóf frumraun sína árið 1977 og það ótrúlega er að hann er enn til sölu á heimamarkaði, þar sem hann er þekktur sem Niva Legend til að greina hana frá nútímalegri Niva Travel. Niva var hannaður til að höfða til viðskiptavina í dreifbýli Rússlands, þar sem aðstæður á vegum geta verið krefjandi.

Hversu vel sem hann kann að virka þar, var bíllinn harðlega gagnrýndur í Bretlandi af ýmsum ástæðum. Kraftlaus í torfærum og óþjáll. Sérfræðingar á jeppasviðinu hafa gefið Niva mjög gott orð, sérstaklega í ljósi þess að verðið er lágt. Ný kynslóð, sem byggist á Renault/Dacia Duster, kom síðar.

Lamborghini: LM002

Ólíkt því sem almennt er talið er Urus ekki fyrsti jeppinn sem Lamborghini framleiðir. Það var LM002, sem var framleiddur í litlu magni frá 1986 til 1993. Án núverandi þrýstings á næstum alla framleiðandur um að bæta að minnsta kosti einum jeppa við úrvalið, virtist LM002 skrýtið farartæki fyrir fyrirtæki sem sérhæfir sig í að framleiða mjög öfluga sportbíla.

Hins vegar ber að hafa í huga að Lamborghini byrjaði sem dráttarvélasmiður og fór aðeins yfir í bíla þegar stofnandi fyrirtækisins Ferruccio Lamborghini (1916-1993) ákvað að hann gæti gert betur en Ferrari.

Land Rover: Sería 1

Næst á eftir Jeep CJ-2A var Land Rover Series I meðal elstu jeppanna sem þróaðir hafa verið til borgaralegra nota. „Seríubílar“ Land Rover leiddu meira og minna beint til Defender, sem var sleginn af í janúar 2016, tæpum 68 árum eftir að Series I kom á markað.

Fyrstu gerðir voru markaðssettar af Rover. Land Rover varð ekki fyrirtæki fyrr en það var stofnað (sem dótturfyrirtæki British Leyland) árið 1978. Sama grunngerðin, boðin í margvíslegum gerðum, var sú eina sem framleidd var af vörumerkinu þar til fyrsta gerðin af Discovery var kynnt árið 1989.

Lexus: LX

Líkt og Infiniti gat Lexus búið til sinn fyrsta jeppa með því að breyta gerð sem þegar er framleidd af móðurmerkinu. Lexus LX var lúxusútgáfa af Toyota Land Cruiser sem var settur á grind sem kom á markað árið 1990.

LX kom fram sex árum síðar með örlítið breyttri hönnun, lúxus innréttingu og vélarvali sem takmarkast við eina 4,5 lítra sex strokka línu bensínvél – engin af dísilvélunum sem notaðar voru í Land Cruiser fóru í þann bíl. Lexus fylgdi LX hratt eftir með 1998 RX unibody krossover, seldur í Japan sem Toyota Harrier.

Lincoln: Navigator

Eins og með Infiniti og Lexus, svo með Lincoln. Fyrsti jeppinn sem framleiddur var af lúxusmerki Ford var hágæða útgáfa af Ford Expedition, arftaki Ford Bronco sem áður var nefndur.

Yfirbygging bílanna tveggja var eins, en Lincoln gerði nokkrar breytingar á útliti og tryggði að Navigator væri betur búinn en ódýrari Fordinn. Báðum gerðum var skipt út fyrir aðra kynslóð með þessu nafni þeirra árið 2002.

Maserati: Levante

Sportjeppinn frá Maserati, sem er lýst er af framleiðandanum sem „Maserati sportjeppanna“, fór fyrst í sölu árið 2016. Fyrirtækið hafði gert grein fyrir áformum sínum um að slást í hópinn með góðum fyrirvara. Kubang jeppahugmyndin var kynnt árið 2011.

Þrátt fyrir að hann hafi fyrirsjáanlega átt að líkjast sportbílum Maserati, var Levante ekki almennt dáður. Í fyrsta reynsluakstri hjá Autocar lýstum við honum sem „lítið áhugaverðum“.

Mazda: Tribute

Á tíunda áratugnum seldi Mazda jeppa sem hétu Navajo og Proceed Levante, en þetta voru einfaldlega endurmerktar útgáfur af Ford Explorer og Suzuki Vitara í sömu röð. Fyrsti jeppinn sem Mazda tók mikinn þátt í að hanna var Tribute árið 2000.

Þetta var í raun sameiginlegt verkefni sem Ford tók þátt í, sem var nýlega orðinn þriðjungs hluthafi í Mazda. Tribute var einnig seldur bæði sem Ford Escape og, af 2005 árgerðinni, sem Mercury Mariner.

Mercedes-Benz: G-Wagen

Jeppinn sem nú er þekktur undir nafninu G-Class var upphaflega kallaður G-Wagen og var stytting fyrir Geländewagen, eða „torfærutæki“. Honum var hleypt af stokkunum árið 1979 og það var enginn „lífsstíll” eða „sportfílingur” tengdur við þann bíl. Þetta var einfaldur, gamaldags 4×4, byggður á grind, með köntuðu útliti, þremur læstum mismunadrifum og fullt af viðskiptavinum í hernaði.

Nýlega hefur G-Class verið boðinn sex hjóla og með V12 vél sem skilar yfir 600 hestöflum. Í sumum tilfellum er ólíklegt að nútímaútgáfurnar séu notaðar utan vega og eru því – kaldhæðnislega – meira „lífstílstengdar” en upprunalega gerðin.

MG: GS

Kvartanir um að tiltekinn bíll hafi verið „ekki sannur MG“ ná að minnsta kosti allt aftur til kynningar á SA fólksbílnum árið 1935 (sem kom öllum á óvart á þeim tíma). Það sama hefði líklega verið sagt um fyrsta sportjeppa tegundarinnar, þó þar sem MG hefði verið í kínverskum höndum í áratug áður en GS kom á markað árið 2015 er ólíklegt að tryggi breskir áhugamenn hafi veitt því mikla því athygli.

Minni ZS bættist við GS árið 2017 og HS kom í staðinn ári eftir það.

Mini Countryman

Eftir að hafa staðið sig vel í að koma fram með MINI hlaðbakinn fór BMW að beita sömu reglu með öðrum gerðum bíla, ekki alltaf með ánægjulegum árangri (sjá Coupe, Roadster og Paceman).

Countryman, sem kom á markað árið 2010, sýndi hversu erfitt það var að nota kunnuglega hönnun MINI á sportjeppa. Það jákvæða er að Countryman gat tekið tvo fullvaxna í aftursæti, afrek sem var óframkvæmanlegt í öðrum bílum MINI fram að þeim tímapunkti. Hann var líka fyrsta gerðin sem var fáanleg með ALL4 fjórhjóladrifskerfinu, sem síðan var notað á aðrar gerðir.

Mitsubishi: Pajero

Mitsubishi smíðaði jeppa í 45 ár frá 1953 til 1998, en gerði það með leyfi frá Willys, sem (eins og við sáum áður) hafði sett fyrstu borgaralegu útgáfuna í framleiðslu. Japanska fyrirtækið jók þátttöku sína í jeppum með því að setja á markað eigin farartæki – þekkt sem Shogun, Pajero og Montero á mismunandi mörkuðum – árið 1981.

Fjórum árum síðar tók mjög breytt afleiða af bílnum þann fyrsta af því sem myndi verða 12 heildarsigrar í Dakar rallinu. Pajero (o.s.frv.) var smíðaður í fjórar kynslóðir og var hætt á 40 ára afmæli sínu árið 2021.

Nissan: Patrol

Nissan Patrol er eitt langlífasta nafn jeppa í heimi. Fyrsta gerðin, sem kom á markað árið 1951, líktist nokkuð Willys jepplingnum, en þegar þriðju kynslóðar gerðin (á myndinni) kom á markað árið 1980 hafði japanska vörumerkið farið sínar eigin leiðir í útliti.

Þrátt fyrir að núverandi útgáfa sé óþekkjanlega frábrugðin þeirri sem byggð var fyrir 70 árum, er Patrol nafnið enn notað í dag, í sjöttu kynslóð sinni.

Peugeot: 4007

Eins og Citroën C-Crosser sem áður var nefndur, var hinn skammlífi 4007 byggður á annari kynslóð Mitsubishi Outlander með öðru merki og minna úrvali véla.

4007 kom á markað árið 2007 og var hætt árið 2012. Í lokin hafði Peugeot verið að selja 3008 (nátengd 5008 MPV) í fjögur ár.

Porsche: Cayenne

Cayenne fór í sölu árið 2002, sama ár og hinn náskyldi Volkswagen Touareg. Margir töldu að víkja svo langt frá hefð sinni að smíða sportbíla væri ekki það sem Porsche ætti að gera. En góður söluárangur strax í byrjun Cayenne sýndi að fyrirtækið hafði í raun valið réttu stefnuna.

Porsche brást hins vegar við gagnrýni á útlit upprunalega Cayenne, sem var breytt töluvert fyrir aðra kynslóð gerðarinnar.

Renault: Scenic RX4

Lesendur sem kunna að mótmæla því að Fiat Panda 4×4 yrði tekinn á þennan lista verða heldur ekki hrifnir af því sem á eftir kemur, en er hér samt. Renault setti Megane hlaðbak á markað árið 1995 og tveimur árum síðar notaði hann sem grunn fyrir Scenic MPV. Árið 2000 kynnti hann Scenic RX4, sem var með fjórhjóladrifi, endurskoðaðri fjöðrun og mun meiri aksturshæð.

RX4 stóð sig vel í torfærum sem nægir til að sannfæra okkur um að um sportjeppa hafi verið að ræða. Hann var þó ekki frábær á malbikuðum vegum og Renault kom ekki með neitt í staðinn þegar Scenic flutti í sína aðra kynslóð árið 2003.

Rolls-Royce: Cullinan

Kannski meira en nokkur önnur farartæki síðasta áratugar var fyrsti jeppinn frá Rolls-Royce talinn merki um að siðmenningin væri við það að hrynja. Reyndar hefur heimurinn haldið áfram að virka síðan Cullinan kom á markað árið 2018. Stóri 4×4-bíllinn með 6,75 lítra V12 vélinni með tvöfalda forþjöppu var að miklu leyti ábyrgur fyrir því að Rolls-Royce sló heimssölumet sitt á fyrsta ársfjórðungi árið 2021.

Óvenjulegt fyrir jeppa er Cullinan byggður á grind úr áli. Þekktur sem „hönnun lúxussins“, kom þetta fram á áttundu kynslóð Phantom, sem kom í sölu árið 2017.

Saab: 9-7X

Saab 9-7X var mun amerískari en sænskur og byggður á sama grunni og Buick Rainier, Chevrolet Trailblazer, GMC Envoy, Isuzu Ascender og Oldsmobile Bravada og smíðaður í verksmiðju GM í Moraine, Ohio fyrir bandaríska viðskiptavini.

Markaðssettur sem lúxusjeppi og verðlagður í samræmi við það, var 9-7X seldur frá 2005 til 2009 árgerðum. Þetta var fyrsti og eini sportjeppinn sem var með Saab merki. GM seldi vörumerkið árið 2010, það fyrsta í röð óheppilegra atburða sem leiddi til falls ástsæls framleiðanda.

Seat: Ateca

SEAT hóf frumraun sína á markaðssviði sportjeppa með Ateca, sem kom á markað árið 2016, 66 árum eftir að spænska vörumerkið (og nú dótturfyrirtæki Volkswagen) var stofnað. Það var ein af fyrstu gerðum byggðar á A1 útgáfu af MQB grunni VW, sem einnig var notaður fyrir Skoda Karoq, meðal annarra farartækja.

Þróaður var afkastamikil útgáfa fyrir nýja Cupra vörumerkið, sem kom á markað árið 2018. Ateca er því bæði SEAT og Cupra jeppinn.

Skoda: Yeti

Á sérlega frumlegu tímabili á fyrsta áratug 21. aldar kom Skoda fyrst með Roomster – frekar lítinn fjölnotabíl (MPV) og síðan með fyrsta sportjeppann, Yeti. Yeti, sem kom á markað árið 2009 og byggði á grunni sem Audi, SEAT, Volkswagen og Skoda sjálfir nota mikið, var bæði hagnýtur og heillandi.

Þegar honum var skipt út fyrir stærri Karoq árið 2017 var örugglega kominn tími á að skipta, en hann var fyrir löngu búinn að byggja upp áhugasaman hóp ánægðra eigenda sem þótti miður að sjá hann fara.

SsangYong: Musso

Flókin saga SsangYong hófst með því að ýmis suður-kóresk fyrirtæki smíðuðu jeppa undir leyfi. Eftir nokkra sameiningu og nafnbreytingu bjó SsangYong til sinn fyrsta jeppa í samvinnu við Mercedes. Musso var fáanlegur með úrvali af vélum sem þýska fyrirtækið framleiddi og var seldur sem Mercedes á sumum mörkuðum.

SsangYong hefur haldið áfram að nota Musso nafnið fram á síðsutu ár, en fyrir pallbíl frekar en jeppa.

Subaru: Forester

Ef við sleppum hinum ýmsu tegundum Outback, sem eru stationbílar með aukinni aksturshæð, var fyrsti Subaru sportjeppinn Forester. Upprunalegi Forester-bíllinn hóf kom fram árið 1997. Hann var byggður á nútímalegum Impreza-fólksbíl og deildi lágum þyngdarpunkti þess bíls (ánægjulegur árangur af flatri vél), fjórhjóladrifi og mjúkri en vel dempaðri fjöðrun.

Fyrir vikið var Forester næstum jafn góður í akstri og Impreza (sem var að segja eitthvað) og auðvitað praktískari. Subaru hefur haldið áfram á sömu nótum í yfir 20 ár og er nú að smíða fjórðu kynslóð Forester.

Suzuki: LJ10

Hope Motor Company framleiddi í stuttan tíma lítinn og mjög einfaldan torfærubíl með 360cc tvígengis Mitsubishi vél árið 1968. Hope gat ekki sett hann í magnframleiðslu og seldi HopeStar ON360 til Suzuki, sem leysti Mitsubishi mótorinn af hólmi með einum af sínum eigin mótorum og endurhannaði rækilega afganginn af ökutækinu.

„Jeppinn“ sem varð til, gerðin kölluð LJ10, fór í sölu árið 1970 og reyndist mjög vinsæl. Eftir nokkrar meiriháttar endurhönnun og margar smærri uppfærslur lifir LJ10 áfram í dag sem Suzuki Jimny.

Tesla: Model X

Model X var fyrsti sportjeppinn frá Tesla. Eins og hver önnur Tesla er bíllinn með rafknúna aflrás. Hann er einnig þekktur fyrir mávavængjahurðir og víðáttumikla framrúðu. Hvorugt þessara er einstakt fyrir Model X, en sérstaklega hurðaskipanin er mjög óvenjuleg fyrir sportjeppa.

Model X hóf kom á markað síðla árs 2015 og er enn til sölu í dag.

Toyota: Land Cruiser

Ásamt Nissan Patrol er Toyota Land Cruiser eitt af elstu nöfnum jeppa frá Japan. Land Cruiser nafnið var notað í fyrsta skipti árið 1954 á ökutækið sem áður hét BJ. Þetta hafði verið þróað til notkunar af japönsku ríkislögreglunni og sameinaði undirvagn vörubíls, 3,4 lítra sex strokka vél sem áður var notuð í Toyota fólksbílum og nýtt fjórhjóladrifskerfi.

Árið 2018 var verið að smíða Land Cruiser í Japan, Kenýa og Portúgal og seldir í um það bil 170 löndum í öllum heimsálfum nema Suðurskautslandinu. Nýjasta útgáfan var heimsfrumsýnd sem 2024 árgerð nýlega.

Vauxhall / Opel : Frontera

Fyrsta kynslóð Vauxhall Frontera og Opel var kynnt árið 1991 og skipt út fyrir nýjar útgáfur sjö árum síðar. Frontera var evrópsk útgáfa af Isuzu jeppa og var fáanlegur í þriggja dyra, með stuttu hjólhafi og fimm dyra, löngu hjólhafi. Hann hefur verið mikið – og ekki óeðlilega – gagnrýndur fyrir að vera ekki mjög góðurt, en hann seldist vel.

Framleiðslu lauk árið 2004. Síðasta Frontera-bíllinn var einnig síðasti bíllinn sem ekki var vinnubíll sem smíðaður hefur verið í Luton áður en verksmiðjan fór yfir í framleiðslu á Vauxhall Vivaro sendibílnum.

Volkswagen: Touareg

Touraeg var útgáfa VW af sportjeppa sem Volkswagen og Porsche þróuðu í sameiningu. Hann var kynntur árið 2002, um svipað leyti og Cayenne, og þremur árum á undan Audi Q7. Gerðirnar þrjár voru vélrænt svipaðar en höfðu sitt einstaka útlit. Vélar í boði fyrir fyrstu kynslóð Touareg voru meðal annars 6,0 lítra W12 sem einnig var notaður í Bentley Continental.

Volvo: XC90

Fréttir af því að Volvo ætlaði að setja á markað sinn fyrsta jeppa vöktu mikla spennu á fyrstu árum 21. aldarinnar og XC90 fékk mjög góðar viðtökur þegar hann kom á markað árið 2002. Byggður á grunni sem annars er eingöngu notaður fyrir fólksbíla og stationbíla, þá heppnaðist hann einstaklega vel.

Volvo gat haldið áfram að selja bílinn á flestum mörkuðum í 12 ár með aðeins minniháttar uppfærslum áður en það var skipt út fyrir aðra samnefnda gerð. Upprunalega ökutækið, sem fékk nafnið XC Classic, var áfram til sölu í Kína í tvö ár eftir það.

(byggt á grein á vef Autocar)