Saga Fiat 500

Saga Fiat 500

Fiat 500, eða cinquecento er greinilega ítölsk hönnun, líkt og Vespa, ímynd bílsins er almennt tengd Ítalíu. Upprunalega hét Fiat 500, Topolino, sem þýðir að „litla músin“ og var framleiddur til að vera hagkvæmur, lítill bíll fyrir alla.

Bíllinn var hannaður af af Dante Giacosa og hleypt af stokkunum í júlí 1957. Þessi pínulítli bíll sem þróaður var til notkunar í þröngum götum borga fékk mjög fljótt nafnið „bíll fólksins“. Mælist rúmlega 2,5 metra langur og með 479 cc tveggja strokka, loftkælda vél, og var talin fyrsti sanni borgarbíllinn fyrir ítalska notendur.

Þegar þessi bíll kom á markað voru margir bílaframleiðendur að reyna að þróa hinn fullkomna litla bíl með lágu söluverði; Volkswagen; sem þýðir reyndar „fólksbíll“ hafði náð miklum vinsældum með „Bjöllunni“ með vél að aftan, hönnunarhugtak sem Fiat tileinkaði sér við smíði hins litla og hagkvæma Fiat bíls.

Rúnnuð lögun og vél að aftan í Fiat 500 fóru fljótt að hvetja aðra bílaframleiðendur til að líkja eftir hönnun sinni. Með leyfi Fiat framleiddi Steyr-Puch í Austurríki sína eigin gerð af 500-bílnum, en það var gerð Fiat sem reyndist vinsæl, ekki aðeins heima fyrir heldur á öllu meginlandi Evrópu.

Framleiðsla á hinum sérstæða cinquecento stóð aðeins í átján ár, frá 1957 til 1975, en hún hafði þegar tryggt sér sess í hjörtum fólks, bæði vegna lítils viðhaldskostnaðar og eldsneytissparnaðar.

Einfaldir tveggja sæta bílar

Fyrstu Fiat 500 voru einfaldir tveggja sæta bílar, sem voru hagkvæmt samgöngutæki með hurðum með lömum að aftan, oft kallaðar „sjálfsmorðshurðir“ (vegna þess að þær gátu opnast óvænt út) og 13 hestafla, 479 cc vél.

Bíllinn var með hámarkhraða upp á 85 km/klst., en því miður stóð fyrsta gerðin ekki undir söluvæntingum, svo Fiat hannaði og bjó til tvær nýjar útgáfur í desember 1957, þessir nýju 500 voru nefndir Normale og Economica.

Báðir voru með endurbætta vél, 15 hestafla aukning frá eldri gerðinn, en Normale var með þægileg sæti að aftan, rúðuvindur og stefnuljósastöng festa við stýrissúluna.

Fiat framleiddi sláandi hvíta gerð með rauðum röndum, sportútgáfu frá 1958 til 1960, sem var með 499 cc vél með 21,5 hestöfl og heilu málmþaki: Fram að því voru allir 500-bílarnir með upprúllanlegt tauþak.

Þetta höfðaði til yngri kaupenda sem tryggði vinsældir bílsins enn betur en upphaflega var ráðgert.

Á næstu árum voru breytingar meðal annars á Fiat 500 N með opnanlegu þaki og það reyndist aftur vinsælt og með aukinni eftirspurn áttaði Fiat sig á því að þeir væru með nýja klassík í gerðinni. Frá 1960 til 1965 komu 500 D, sóllúgan var minni, en nú innihélt bíllinn bólstrað sólskyggni, rúðusprautu, gólfmottur úr gúmmíi og öskubakka.

Af öryggisástæðum var „sjálfsmorðshurðum“ loksins skipt út fyrir hurðum með lamir að framan á árunum 1965 til 1968, Fiat 500 F.

Þetta leiddi til þess að karlar kvörtuðu yfir því að nýju hurðirnar hafi ekki veitt þeim tækifæri til að líta á fætur stúlkna þegar þær færu inn og út úr bílnum. Kringlótt ljósin urðu ferhyrndari og stærri framrúðan bætti útsýni ökumanns, í þessari nýju gerð varð hámarkshraðinn 120 km/klst.

1968 til 1972 kom Fiat 500 L eða „Lusso“ eins hann var kallaður í framleiðslu. Munurinn var aðallega í útlitinu með auka krómstuðara að aftan og framan. Plíserað áklæði á hurðarspjöldum, endurskoðað skipulag mælaborðs og svart stýri. Aðrar breytingar voru hallastillanleg sæti og teppi og í fyrsta skipti var skjöldur að aftan með FIAT með hástöfum.

Síðustu 500-bílarnir þróuðust frá 1972 til 1975, þá voru Lusso-stuðararnir fjarlægðir og innréttingin var með minni lúxus, í raun sneri hún aftur í grunninnréttingu F-gerðarinnar.

Eina raunverulega stóra breytingin á nýju R eða Rinnovata gerðinni var endurbættur gírkassi.

Framleiðslan kann að hafa hætt en ítölsku vegirnir voru enn fullir af miklum fjölda af þessum endingargóðu litlu bílum sem virðast ætla að lifa að eilífu.

Þegar árin liðu tóku bílar eins og Panda yfir smábílamarkaðinn, en þessir klassísku bílar sem einu sinni voru seldir ódýrt núna voru að skipta um hendur fyrir stjarnfræðilegar upphæðir, snemma á 2. áratugnum var ekki einsdæmi að yfirgefinn klassískur Fiat 500 frá sjöunda áratugnum, væri að seljast á allt að 3.000 evrur (488.000 ISK).

Endurvakinn 2007

Þegar Fiat áttaði sig á tilfinningalegum tengslum og vinsældum bílsins hófst framleiðsla enn einu sinni árið 2007 og gaf gaum að hönnun og kröfum nútíma bílstjóra. Retro 500 gerðin var sú sem seldist best.

Fiat kynnti nýja bílinn fyrst í maí 2006 og forsýndi alveg nýjan fjögurra sæta þriggja hurða hlaðbak í 500 gerð í mars 2007 – fimmtíu árum eftir að fyrsti Fiat 500 var kynntur. Hönnun 2007 Fiat 500 er byggð á Fiat Trepiùno hugmyndabílnum frá 2004.

Nýja gerðin var með áberandi hönnun á afturenda – eftir mynstri „nýju“ bjöllunnar frá Volkswagen og BMW MINI – sem nútímaleg túlkun á upprunalega Fiat 500 með vélina að aftan með hönnun Dante Giacosa frá 1957. Framleiðsla hófst um mitt ár 2007 í Fiat aðstöðu í Tychy, Póllandi og síðar í Toluca, Mexíkó. Fjölmargar útgáfur af búnaði og afköst eru í boði, ásamt blæjubíl sem kom frá og með árinu 2009.

Fiat 500 er einnig í boði í Abarth-útgáfu, með 1.4 lítra túrbó bensínvél, sportútblæstri, fjöðrun og gírkassa.

Grunnur Fiat 500 er líka grundvöllur annarrar kynslóðar Ford Ka.

(Byggt á grein í italy magazine, vefsíðu Fiat og fleiri stöðum. Myndir frá Fiat og Wikipedia)